FOTO: Follikulometriya nədir?

Qadınların cinsiyyət orqanlarındakı dəyişikliklər tsiklik xarakter daşıyır. Əvvəlcə yumurtahüceyrənin böyüməsi və inkişafı baş verir, paralel olaraq uşaqlığın endometrial qişası dəyişir – o, mayalanmış yumurtahüceyrəni qəbul etməyə hazırlaşır. Sonra iki variant mümkündür — ya mayalanma baş verir, ya da endometrium qopub düşür və yeni tsikl başlayır. Follikulometriya yumurtalıqda baş verən dəyişiklikləri izləməyə, ovulyasiya gününü təyin etməyə və ovulyator prosesin patologiyasını aşkar etməyə kömək edir.

Follikulometriya nədir, nə vaxt və necə aparılır?

Follikulometriya, ultrasəs müayinə üsulu olub, bir menstrual tsikl ərzində follikulların inkişafını dinamikada izləməyə imkan verir. Müayinə zamanı həkim transabdominal və vaginal sensorlardan istifadə edə bilər. Qadınlar follikulometriyanın necə aparıldığını bilməlidirlər ki, ona düzgün hazırlaşsınlar.

Transabdominal sensor

Həkim müayinəni qarnın üstündən, qasıqdan döş sümüyünə qədər aparır. Bu səbəbdən elə paltarlar geyinmək lazımdır ki, həmin yerləri tez açmaq mümkün olsun.

Prosedur aparılan zaman kuşetkaya xüsusi örtük salınır və qadın arxası üstə uzanıb qarnını açır. Müayinə bitdikdən sonra dəridə qalan gel kağız salfetlərlə silinir. Müayinə zamanı sidik kisəsi dolu olmalıdır. Bu səbəbdən, pasient qısa müddət ərzində yarım litrdən çox su içməli və müayinəyə qədər sidiyə getməməlidir.

Vaginal sensor

Vaginal müayinə zamanı sensor uşaqlıq yoluna salındığından pasientə bir qədər diskomfort verə bilər.

Müayinədən qabaq cinsiyyət orqanları təmizlənməlidir. Sidik kisəsinin dolu olmasına ehtiyac yoxdur, əksinə, prosedurdan qabaq sidiyə getmək lazımdır. Müayinə zamanı dəsmal və ya xüsusi örtük, birdəfəlik prezervativ istifadə edilir (adətən klinikadan verirlər).

Bəzi parametrləri dəqiqləşdirmək üçün hər iki sensorun istifadəsi lazım gələ bilər. Bağırsaqda qazın çox olması müayinəni çətinləşdirə bilər, bu səbəbdən müayinədən qabaq xüsusi pəhrizə əməl etmək lazımdır: qidadan paxlalı bitkilər, kələmin bütün növləri, qara çörək, alkoqol və qazlı sular çıxarılmalıdır.

Follikul necə yetişir?

Aybaşı qanaxmasının başladığı gün menstrual tsiklin birinci günü hesab edilir. Əvvəlcə bir neçə follikul böyüməyə başlayır, lakin, onların ölçüləri 2 mm-i keçmir. Tsiklin onuncu günü artıq bir və ya bir neçə follikul daha aydın görünür, hansı ki, digərlərindən ölçüləri ilə (15 mm-ə qədər) seçilir — onlara dominant follikul deyilir. Digər follikullar geri inkişaf edərək, öz əvvəlki ölçülərinə qədər kiçilir.

Dominant follikul inkişafını davam etdirərək 18-25 mm-ə çatır. Sonra hipofizdə ifraz olunan lüteinləşdirici hormonun təsiri nəticəsində follikul partlayır və yumurtahüceyrə az miqdarda follikulyar maye ilə qarın boşluğuna düşür. Bu hadisəyə ovulyasiya deyilir. Yumurtalıqda partlamış follikulun yerində sarı cisim yaranır.

Follikulun böyüməsi və ovulyasiya haqqında daha ətraflı məlumat almaq üçün eyni adlı məqaləyə müraciət edə bilərsiniz.

Follikulometriyanın aparılma vaxtı

Follikulometriyanın aparılma vaxtı menstrual tsikldən asılıdır. Mayalanma üçün əlverişli günləri təyin etmək üçün, 28 günlük tsikli olan qadın ilk dəfə USM-ə aybaşının 8-10-cu günləri getməlidir.

Daha uzun və qısa tsikllərdə müayinə vaxtını aşağıdakı mülahizələrə əsasən hesablayırlar: tsiklin uzunluğu birinci fazanın hesabına dəyişir, adətən ikinci faza sabit qalaraq 13-14 gün çəkir, müayinəni isə yuxarıda deyildiyi kimi, təxmini ovulyasiya vaxtından 5-6 sutka qabaq aparmaq lazımdır.

Məsələn: qadının tsikli stabil olaraq 32 gün çəkir. Follikulometriyanın birinci tarixi belə hesablanır: 32 – 14 = 18 (təxmini ovulyasiya vaxtı), ondan da 6 gün çıxırıq, yəni, 18 – 6 = 12. Tsiklin on ikinci günü birinci müayinə aparılmalıdır.

Əgər tsikl requlyar deyilsə, follikulometriya menstruasiyanın 3-5-ci günləri aparılır. Adətən müayinə 2-3 gündən bir təyin olunur, beləki, cəmi 3-6 dəfə həkimə getmək kifayət edir.

Ovulyasiya gününün təyini üsulları barədə daha ətraflı eyni adlı məqalədə oxuya bilərsiniz.

Ovulyasiya əlamətləri

Həkim follikulun dinamikada dəyişməsini qeyd edir və ona əsasən ovulyasiya vaxtını təyin edir. Aşağıdakılar baş vermişsə, deməli follikul partlamışdır:

1. Müayinə zamanı follikulun stabil böyüyərək 18-24 mm-ə çatması müşahidə olunub.
2. Follikul yoxa çıxıb, onun yerində sarı cisim əmələ gəlib.
3. Qarın boşluğunda sərbəst maye görünür.
4. Təxmini ovulyasiya vaxtından 1 həftə sonra qanda progesteronun yüksək səviyyəsi aşkar edilir.

Follikulometriyada hansı patologiyaları müşahidə etmək olar?

Bəzi hallarda ovulyasiya baş vermir. Bu hadisə həm təsadüfi, həm də, müntəzəm xarakterdə ola bilər. Aşağıda ovulyasiyanın pozulmasının əsas səbəbləri göstərilir. Onlar bir qayda olaraq ovulyasiyanın baş verməli olduğu tarixdən sonra diaqnostika olunur.

Follikulun atreziyası

Elə olur ki, dominant follikul görünür, digərlərindən aydın fərqlənir, hətta, bəzən ölçüsü 18 mm-i keçir, lakin, qəflətən inkişafı dayanır və tədricən kiçilir.

Follikulun persistensiyası

Follikul normal böyüyür, amma, partlamır (lüteinləşdirici hormon ifraz olunmur). O, növbəti menstrual tsikllər ərzində öz ölçülərini saxlayır. Qeyd edək ki, bu mexanizmlə yumurtalıqlarda "polikistik over sindromu" inkişaf edir.

Follikulyar kista

Persistə edən follikul follikulyar kistaya keçə bilər. Bu halda inkişaf edən follikulun böyüməsi dayanmır, əksinə davam edir (eyni zamanda mənfəzində maye toplanır). Müayinə zamanı follikulun ölçüsü 25 mm-i keçirsə, həkim “follikulyar kista” diaqnozu qoya bilər.

Follikulun lüteinizasiyası

Bu zaman follikul partlamadan sarı cismə çevrilir. Bu onunla əlaqədardır ki, lüteinləşdirici hormonun miqdarı vaxtından əvvəl, yəni, follikul hələ tam yetişməmiş artır.

Follikulların inkişafdan qalması

Bəzi hallarda follikullar ya heç inkişaf etmir, ya da tsiklin lap əvvəlində inkişafdan qalır və dominant follikula çevrilmir.

Xülasə...

Ovulyasiya olmadıqda hamiləlik baş verə bilməz, çünki, spermatozoidlə birləşə biləcək yumurtahüceyrə yaranmır. Yəni, başqa sözlə desək — sonsuzluq inkişaf edir. Anovulyasiya diaqnozu qoyulmuş qadınlar patologiyanın səbəbini araşdırmaq üçün kompleks müayinələrdən keçməlidir.

Hamilə qalmaq qabiliyyətini bərpa etmək çətindir, lakin, çox istədikdə, qida və həyat tərzini normallaşdırdıqda və həkimin məsləhətlərinə əməl etdikdə — qadının ana olmaq şansı var.